نویسندگان: تاد کاشدان, دیوید دیساباتو, فالون گودمن, کارل ناتون
مقاله مرتبط پیشنهادی: پرونده ای برای کنجکاوی در کسب و کار
—
روانشناسان تحقیقات فراوانی را تفسیر کردند تا بتوانند فواید بسیار کنجکاوی را متوجه شوند. کنجکاوی موجب ارتقای هوش می‌شود: در یک مطالعه، کودکان بسیار کنجکاو 3 تا 11 ساله، نمره‌ی آزمون هوش خود را 12 نمره نسبت به همتایان نه‌چندان کنجکاو خود بهبود دادند.
کنجکاوی، ثبات قدم یا استقامت را افزایش می‌دهد: مشاهده شده است که صرفا یک روز حس کنجکاوی، 20درصد بیشتر از یک روز خوشحالی عمیق، موجب ارتقای انرژی ذهنی و فیزیکی افراد می‌شود. کنجکاوی ما را به سمت تعامل عمیق‌تر، عملکرد بهتر و اهداف معقول‌تر هدایت می‌کند: دانشجویان روانشناسی که در حین اولین کلاس خود کنجکاوی بیشتری نسبت به دیگران داشتند، لذت بیشتری از درس‌ها بردند، نمرات پایانی‌شان بهتر شد و در پی آن در دوره‌های بیشتری ثبت‌نام کردند.
اما مجموعه تحقیقات دیگری روی کنجکاوی انجام گرفتند که از نظر ما به همان اندازه اهمیت دارند. از دهه‌ی 50، روانشناسان تئوری‌های متقابلی را درباره‌ی علت کنجکاوی بیشتر یک فرد نسبت به دیگری مطرح کردند. به‌جای اینکه کنجکاوی را به‌عنوان یک خصیصه بپنداریم، هم‌اکنون می‌توانیم آن را به پنج بعد مجزا تجزیه کنیم. به‌جای پرسش «چقدر کنجکاو هستید؟»، می‌توانیم سؤال «چگونه کنجکاو هستید؟» را مطرح کنیم.
یک تاریخچه‌ی مختصر
در دهه‌ی 50، دنیل برلین یکی از اولین روان‌شناسانی بود که مدل جامع کنجکاوی را ارائه کرد. او گفت که همه‌ی ما به دنبال یک موضع راحت در میان دو وضعیت عمیقا ناراحت‌کننده هستیم: برانگیزش اندک (کنار آمدن با وظایف، افراد یا موقعیت‌هایی که فاقد نوآوری، پیچیدگی، ابهام یا تضاد کافی هستند) و برانگیزش افراطی. بدین منظور یا از پدیده‌ای که برلین تحت عنوان «کنجکاوی کلی» می‌شناسد، استفاده می‌کنیم (مثل زمانی که یک شخص بی‌حوصله به دنبال یک چیز – هر چیز برای برانگیختن خودش می‌گردد) یا از پدیده‌ای که «کنجکاوی ویژه» می‌نامد (مثل زمانی که یک شخصِ به‌شدت برانگیخته سعی می‌کند از رخدادهای پیرامونش مطلع شود تا میزان انگیختگی او قابل کنترل شود).
با بهره‌برداری از بینش‌های برلین، جرج لوونشتاین از دانشگاه کارنگی ملون، تئوری «خلأ اطلاعات» را در سال 1994 مطرح کرد. او اظهار کرد که افراد پس از آگاهی نسبت به فقر اطلاعات مطلوب خود، کنجکاو خواهند شد؛ در واقع نوعی حس ابهام آزاردهنده برایشان ایجاد می‌شود و جهل‌شان را افشا می‌کنند.
اما این تئوری‌ها که عمدتا بر تمایل ذاتی خودمان به کاهش تنش متمرکز شده‌اند، توضیحی درباره‌ی سایر نشانه‌های کنجکاوی نمی‌دهند:
مثلا توریست‌هایی که وارد موزه می‌شوند، کارآفرین‌هایی که به مطالعه‌ی بازخوردها پس از آزمون‌های اولیه می‌پردازند یا افرادی که به یک کتاب جذب می‌شوند. ادوارد دسی از دانشگاه روچستر به بررسی این موارد در دهه‌ی 70 پرداخت و کنجکاوی را تحت عنوان انگیزه‌ی ذاتی ما «برای کشف مسائل و چالش‌های جدید، گسترش و تمرین ظرفیت‌ها، مکاشفه و یادگیری» تعریف کرد. ما از آن نه صرفا برای جلوگیری از ناراحتی بلکه به خاطر خلق تجربیات مثبت بهره می‌گیریم.
در یک مجموعه مطالعات دیگر، ماروین زاکرمن، روانشناس دانشگاه دلاویر، 5 دهه (از دهه‌ی 60 تا 2000) را صرف مطالعه‌ی احساسات یا تمایل به ریسک‌پذیری برای کسب تجربیات مختلف نوین و دشوار نمود. و در سال 2006، بریتا رنر، روانشناس دانشگاه کونستانز، مطالعه روی کنجکاوی اجتماعی یا علاقه‌ی مردم به طرز فکر، احساس و رفتار دیگران را آغاز کرد.
مدل 5 بعدی کنجکاوی
با ترکیب این مطالعه و سایر تحقیقات مهم، و با همراهی پاتریک مک‌نایت که همکارمان در جرج میسون است، یک مدل پنج بعدی را برای کنجکاوی ساختیم. اولین بعد آن که از تحقیق برلین و لوونشتاین برداشت شد، «حس کمبود» است – کشف خلأهای دانش خودمان که پر کردن آن‌ها آسودگی خاطر را به همراه می‌آورد. این نوع از کنجکاوی لزوما حس خوبی ندارد، اما افرادی که آن را تجربه می‌کنند دائما در تلاش‌اند تا بتوانند مشکل را حل کنند.
دومین بعد که متأثر از تحقیق دسی است، «کشف لذت‌بخش» می‌باشد – غرق شدن در حیرت و ماجراجویی درباره‌ی ویژگیهای خارق‌العاده‌ی این دنیا. این وضعیت لذت‌بخشی است؛ افراد حاضر در این وضعیت حال بسیار خوبی دارند.
سومین بعد که از تحقیق رنر سرچشمه می‌گیرد، «کنجکاوی اجتماعی» است – صحبت کردن، شنیدن و مشاهده‌ی دیگران تا از طرز فکر و رفتار آن‌ها مطلع شویم. انسان‌ها ذاتا موجودات اجتماعی هستند و بهترین و بهینه‌ترین راه برای تعیین دوست یا دشمن، کسب اطلاعات راجع به او است. حتی امکان دارد برخی از افراد دست به جاسوسی، استراق سمع یا شایعه‌پراکنی بزنند.
بعد چهارم که براساس مطالعه‌ی جدید پل سیلویا، روانشناس دانشگاه کارولینای شمالی بنا شده، «تحمل استرس» است.
بعد پنجم که از زاکرمن الهام گرفته شده، «هیجانجویی» است. تمایل به پذیرش ریسک‌های فیزیکی، اجتماعی و مالی تا تجربیات گوناگون، پیچیده و قدرتمند کسب شود. برای افرادی که چنین ظرفیتی را در اختیار دارند، باید استرس مواجهه‌ی آن‌ها با مسائل جدید را دوچندان نماییم، نه اینکه کمتر کنیم.
این مدل را به چندین طریق آزموده‌ایم. به همراه شرکت تایم بررسی‌هایی را در سرتاسر آمریکا انجام دادیم تا ببینیم که کدام‌یک از این ابعاد به نتایج بهتری ختم می‌شوند و فواید ویژه‌ای را می‌سازند. مثلا کشف لذت‌بخش، قوی‌ترین پیوند را با احساسات به‌شدت مثبت دارد. تحمل استرس، قوی‌ترین پیوند را با برآورده‌سازی نیاز به حس شایستگی، استقلال و تعلق دارد. کنجکاوی اجتماعی نیز قوی‌ترین پیوند را با شخصیت مهربان، سخاوتمند و میانه‌رو دارد.
با همراهی مرک توانستیم دیدگاه‌ها و برداشت‌هایی را درباره‌ی کنجکاوی مرتبط با کار کسب کنیم. در بررسی که روی سه هزار نیروی کار در چین، آلمان و ایالات متحده انجام گرفت، متوجه شدیم که 84 درصد اعتقاد دارند کنجکاوی می‌تواند محرک ایده‌های جدید باشد، 74 درصد فکر می‌کنند می‌تواند الهام‌بخش استعدادهای منحصربه‌فرد و ارزشمند باشند و 63 درصد به این باور رسیده‌اند که موجب ارتقای درجه‌ی فرد می‌شود. در مطالعات دیگری که در واحدها و موقعیت‌های جغرافیایی گوناگون انجام گرفتند، اسنادی را مبنی بر تاثیر چهار بُعد کنجکاوی – کشف لذت‌بخش، حس کمبود، تحمل استرس و کنجکاوی اجتماعی – در بهبود نتایج یافتیم.
به نظر می‌رسد آن دو مورد آخر اهمیت ویژه‌ای داشته باشند:
یک دیدگاه یکپارچه درباره‌ی کنجکاوی، نمی‌تواند نقش این ویژگی در موفقیت و برآورده‌سازی اهداف زندگی کاری و شخصی را به‌خوبی شرح دهد. به‌منظور کشف و تقویت استعدادها و شکل‌دهی به گروه‌هایی که حاصلشان فراتر از مجموع تک‌تک افراد باشد، باید رویکرد ظریف‌تری را پیش بگیریم.
—
چگونه کنجکاو هستید؟
از این مقیاس برای نمره‌دهی به هریک از جملات زیر و میزان انطباقشان با خودتان بهره بگیرید:
1. اصلا مرا توصیف نمی‌کند، 2. خیلی کم مرا توصیف می‌کند، 3. به‌نوعی مرا توصیف می‌کند، 4. خنثی، 5. عموما مرا توصیف می‌کند، 6. عمدتا مرا توصیف می‌کند، 7. کاملا مرا توصیف می‌کند.
1. حس کمبود
تفکر درباره‌ی راهکارهای مشکلات مفهومی و دشوار می‌تواند مرا برای کل شب بیدار نگه دارد. | امتیاز: …
می‌توانم ساعت‌ها را صرف یک مسئله‌ی خاص کنم، زیرا نمیتوانم بدون دانستن جواب، نفس راحت بکشم. | امتیاز: …
اگر نتوانم جواب یک مسئله را پیدا کنم درمانده می‌شوم، بنابراین بیشتر تلاش خواهم کرد تا آن را حل کنم. | امتیاز: …
به‌صورت مداوم روی مشکلاتی که به نظرم باید حل شوند، کار می‌کنم. | امتیاز: …
اینکه نمیتوانم کل اطلاعات موردنیازم را داشته باشم، مرا افسرده و ناامید می‌کند. | امتیاز: … | مجموع: …
2. مکاشفه‌ی لذت‌بخش
موقعیت‌های چالش‌برانگیز را به‌عنوان فرصتی برای رشد و یادگیری می‌بینم. | امتیاز: …
همواره به دنبال تجربیاتی هستم که طرز فکر من درباره‌ی خودم و دنیا را به چالش بکشند. | امتیاز: …
به دنبال موقعیت‌هایی هستم که بتوانم تفکر عمیقی درباره ی یک چیز داشته باشم. | امتیاز: …
از یادگیری درباره‌ی سوژه‌هایی که برایم ناآشنا هستند، لذت می‌برم. | امتیاز: …
یادگیری درباره‌ی اطلاعات جدید برایم بسیار جذاب و خارق‌العاده است. | امتیاز: … | مجموع: …
3. کنجکاوی اجتماعی
دوست دارم درباره‌ی عادت‌های دیگران یاد بگیرم. | امتیاز: …
دوست دارم علت رفتار کنونی افراد را متوجه شوم. | امتیاز: …
وقتی سایر افراد در حال گفت‌وگو با یکدیگرند، دوست دارم بدانم راجع به چه چیزهایی حرف می‌زنند. | امتیاز: …
وقتی دوروبر دیگران هستم، دوست دارم به مکالماتشان گوش کنم. | امتیاز: …
مجموع: وقتی افراد دعوا می‌کنند، دوست دارم بدانم چه خبر است. | امتیاز: … | مجموع: …
4. تحمل استرس
کوچک‌ترین تردید هم می‌تواند مرا از جست‌وجوی تجربه‌های جدید باز دارد. | امتیاز: …
نمیتوانم استرس ناشی از ورود به موقعیت‌های مبهم را مدیریت کنم. | امتیاز: …
وقتی اعتمادبه‌نفس لازم را درباره‌ی توانایی‌هایم ندارم، کشف مکان‌های جدید برایم دشوار می‌شود. | امتیاز: …
اگر از میزان ایمنی و اطمینان یک موقعیت جدید مطمئن نباشم، نمیتوانم عملکرد خوبی ارائه دهم. | امتیاز: …
وقتی احتمال غافلگیری‌ام وجود داشته باشد، تمرکز برایم دشوار خواهد بود. | امتیاز: … | مجموع: …
5. هیجانجویی
استرس انجام یک کار جدید، باعث می‌شود حس زنده بودن و هیجان داشته باشم. | امتیاز: …
ریسک‌پذیری برای من جذاب است. | امتیاز: …
وقتی زمان آزاد دارم، دوست دارم کارهایی را انجام دهم که اندکی ترسناکند. | امتیاز: …
ماجراجویی در حین حرکت را خیلی بیشتر از ماجراجویی برنامه‌ریزی شده می‌پسندم. | امتیاز: …
دوستانی را ترجیح می‌دهم که به طرز هیجان‌انگیزی غیرقابل پیش‌بینی هستند. | امتیاز: … | مجموع: …
—
دستورالعمل‌های امتیازدهی: نمره‌ی متوسط برای هر بُعد را محاسبه کنید (امتیاز مربوط به آیتم‌های تحمل استرس را برعکس کنید). با مقایسه‌ی نتایج خودتان با آنهایی که نماینده و الگوی مردم آمریکا هستند، می‌توانید نمره‌ی پایین، متوسط یا بالای خود در هر بُعد را تعیین کنید. جدول زیر را برای تفسیر نمره‌ی خود مشاهده نمایید.
—
نمرات شما چه معنایی دارند
حس کمبود
کم: کمتر از 3.7
متوسط: حدود 4.9
بالا: بیشتر از 6.0
مکاشفه‌ی لذت‌بخش
کم: کمتر از 4.1
متوسط: حدود 5.2
بالا: بیشتر از 6.3
کنجکاوی اجتماعی
کم: کمتر از 3.0
متوسط: حدود 4.4
بالا: بیشتر از 5.8
تحمل استرس
کم: کمتر از 3.1
متوسط: حدود 4.4
بالا: بیشتر از 5.8
هیجانجویی
کم: کمتر از 2.6
متوسط: حدود 3.9
بالا: بیشتر از 5.2
تاد کاشدان استاد روانشناسی و دانشمند ارشد مرکز پیشبرد حال خوب در دانشگاه جرج میسون است.
دیوید دیساباتو و فالون گودمن دانشجوهای دکترای روانشناسی بالینی در دانشگاه جرج میسون هستند.
کارل ناتون زبان‌شناس و متخصص علوم تربیتی است. سه نویسنده‌ی اول به شرکت تایم مشورت می‌دهند و هر چهار نفرشان از مشاوران مرک هستند.
—
در ادامه، پیشنهاد می کنیم مقاله زیر را بخوانید:
از کنجکاو تا شایسته؛ چگونه موجب ارتقای کارکنانتان در منحنی یادگیری شوید
این مقاله در شماره ی زیر منتشر شده است:
عالی بود ممنون برای اشتراک مطلب ارزشمند